Waarom hebt U mij verlaten?
Vandaag het verhaal van de veroordeling en kruisiging van Jezus. De zoon van God wordt gedood. Is dat nu het einde?
Psalm 22:1
Mijn God, Mijn God, waarom verlaat Gij mij
en blijf zo ver, terwijl ik tot U schrei,
en redt mij niet, maar gaat aan mij voorbij?
Hoe blijft Gij zwijgen?
Mijn God, ik doe tot U mijn kreten stijgen
bij dag, bij nacht. Tot U slechts kan ik vluchten,
maar krijg geen rust, geen antwoord op mijn zuchten
in klacht op klacht.
Lezing
Door één van zijn leerlingen werd Jezus verraden. Met een kus wees Judas hem aan. Zo werd Jezus gevangengenomen en voorgeleid voor de hoge raad van hogepriesters en schriftgeleerden. Diezelfde avond nog veroordelen zij hem voor godslastering.
Matteus 27
De volgende ochtend vroeg namen alle hogepriesters met de oudsten van het volk het besluit Jezus ter dood te brengen. Nadat ze hem geboeid hadden, leidden ze hem weg en leverden hem over aan Pilatus, de prefect.
Toen Jezus voor de prefect stond, stelde deze hem de vraag: ‘Bent u de koning van de Joden?’ Jezus zei: ‘U zegt het.’ Maar op de beschuldigingen die de hogepriesters en oudsten tegen hem inbrachten, antwoordde hij niet één keer. Daarop zei Pilatus tegen hem: ‘Hoort u niet wat deze getuigen allemaal tegen u inbrengen?’ Hij gaf op geen enkele beschuldiging enig weerwoord, wat de prefect zeer verwonderde.
Nu had de prefect de gewoonte om op elk Pesach feest één gevangene vrij te laten, en die door het volk te laten kiezen. Er zat toen een beruchte gevangene vast, die Jezus Barabbas genoemd werd. En dus vroeg Pilatus hun, toen ze daar waren samengestroomd: ‘Wie wilt u dat ik vrijlaat, Jezus Barabbas of Jezus die de Messias wordt genoemd?
Weer nam de prefect het woord en hij vroeg opnieuw: ‘Wie van de twee wilt u dat ik vrijlaat?’ ‘Barabbas!’ riepen ze. Pilatus vroeg hun: ‘Wat moet ik dan doen met Jezus die de Messias wordt genoemd?’ Allen antwoordden: ‘Aan het kruis met hem!’ Hij vroeg: ‘Wat heeft hij dan misdaan?’ Maar ze schreeuwden alleen maar harder: ‘Aan het kruis met hem!’
Toen Pilatus inzag dat zijn tussenkomst nergens toe leidde, dat het er integendeel naar uit zag dat men in opstand zou komen, liet hij water brengen, waste ten overstaan van de menigte zijn handen en zei: ‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen.’ En heel het volk antwoordde: ‘Laat zijn bloed óns dan maar worden aangerekend, en onze kinderen!’ Daarop liet Pilatus Barabbas vrij, maar Jezus leverde hij uit om gekruisigd te worden, nadat hij hem eerst nog had laten geselen.
Bij het verlaten van het pretorium troffen ze een man uit Cyrene die Simon heette, en hem dwongen ze het kruis te dragen. Zo kwamen ze bij de plek die Golgota genoemd werd, wat ‘schedelplaats’ betekent. Ze gaven Jezus met gal vermengde wijn, maar toen hij die geproefd had, weigerde hij ervan te drinken. Nadat ze hem gekruisigd hadden, verdeelden ze zijn kleren onder elkaar door erom te dobbelen, en ze bleven daar zitten om hem te bewaken.
Rond het middaguur viel er duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. Aan het einde daarvan, in het negende uur, gaf Jezus een schreeuw en riep luid: ‘Eli, Eli, lema sabachtani?’ Dat wil zeggen: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ Toen de omstanders dat hoorden, zeiden enkelen van hen: ‘Hij roept om Elia!’ Meteen kwam er uit hun midden iemand toegesneld die een spons pakte en in zure wijn doopte. Hij stak de spons op een stok en probeerde hem te laten drinken. De anderen zeiden: ‘Niet doen, laten we eens kijken of Elia hem komt redden.’ Nog eens schreeuwde Jezus het uit, toen gaf hij de geest.
Overdenking
Goede vrijdag gaat om het kruis van Jezus Christus. Maar net zo goed gaat om de mensen onder en rondom het kruis en het gaat het over het kruis waaronder we mensen gebukt gaan.
Aan deze kruisiging gaat uiteraard een proces aan vooraf. Een merkwaardig proces waarin Jezus tot de doodsstraf wordt veroordeeld. Wat heeft Jezus dan gedaan? Jezus heeft in zijn handelen en spreken God midden onder de mensen gebracht. Hij maakt duidelijk dat het koninkrijk van God midden onder ons is. Daardoor kwam hij in aanvaring met de religieuze leiders.
Eerst wordt Jezus voorgeleid bij de hoge raad van de priesters en schriftgeleerden. Zij veroordelen Jezus voor godslastering maar zij mogen geen doodsstraf opleggen daarom brengen ze Jezus bij de prefect Pontius Pilatus.
Daar staan ze hier nu tegenover elkaar afgebeeld. De opgehitste menigte van priesters, schriftgeleerden en het volk die Jezus aan zijn armen vastpakken en naar voren schuiven en aan de andere kant Pontius Pilatus rustig zittend op een troon met zijn soldaten achter zich staan.
Hier kan het nog alle kanten op gaan zou je denken. Pilatus is duidelijk verlegen met de hele situatie. Wat het ook niet makkelijker maakt is dat Jezus niets zegt, zich niet verdedigt noch ontkent. De menigte eist dat hij gekruisigd wordt. En uiteindelijk stemt Pilatus met tegenzin toe. Hij doet dit omdat het volk dat wil. Hij wast zijn handen en stelt dat hij onschuldig is aan deze doodstraf. De uitdrukking ‘zijn handen in onschuld wassen’ komt hier vandaan.
Nu het oordeel is uitgesproken wordt het diezelfde dag nog voltrokken. Wij zien hier Jezus omhoog geheven aan het kruis. Hij, de Heilige, de zoon van God sterft de dood van een misdadiger. Een van de soldaten biedt hem met gal vermengde wijn aan. Dat was overigens goed bedoeld namelijk als een soort verdoving. Toen Jezus dat proefde weigerde hij. Jezus wil geen verdoving hij gaat de beker van het lijden tot het einde proeven.
Nog voordat Hij is overleden gaan de soldaten dobbelen om wie zijn kleren mag hebben. De een zijn dood is het brood van de ander. Onderaan het kruis zien we ze.
Is er dan geen medelijden? De omstanders drijven de spot met hem, de discipelen zijn gevlucht alleen de vrouwen blijven in de buurt en Jezus voelt zich van God verlaten. Hij roept als laatste ‘mijn God, mijn God waarom hebt U mij verlaten?’
‘Waarom?’ dat is de vraag die zich het meest opdringt bij het lijden. Waarom moest dit gebeuren, waarom overkomt mij dit … Dit ‘waarom’ draagt alles in zich. Jezus, als mens, kent onze vragen, twijfel, verdriet en klacht over wat ons is overkomen ‘waarom?’
Jezus roept, ja schreeuwt deze vraag uit de diepste diepte: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’
Maar zelfs in de diepste eenzaamheid en godverlatenheid houdt Jezus eraan vast dat God hem hoort en ziet zelfs op het moment waarop hij het niet meer voelt. ‘Mijn God’ roept hij. Zelfs op dat moment is de verbinding met God niet verbroken.
Door zijn kruis en kruisiging trekt Jezus God nog dieper in onze wereld tot zelfs in de dood! God sterft en strekt zich zo uit tot in de dood en dát geeft juist hoop.
Het kruis is daarom een positief beeld omdat het ons vertelt dat God ons nabij is in leven en sterven, in lijden en geluk, in licht en donker, in de gemeenschap en in de eenzaamheid.
God laat zich in ons leven trekken tot in alle uithoeken.
En dan rest er alleen nog het levenloze lichaam aan het kruis. Josef van Arimatea stapt naar Pilatus en vraagt om het lichaam van Jezus en krijgt de toestmming. Josef neemt het lichaam van het kruis af, wikkelt het in zuiver linnen en legt het in een graf.
Nu valt de nacht. Het is volbracht:
De wereld gaf Hem slechts een graf.
Amen
Lied 560: 1 en 3
Hij ging de weg zo eenzaam
tot in Jeruzalem.
Geen vriend kon langer meegaan,
geen mens hield nog de wacht met hem.
Hij ging die weg voor hen.
Hij deed dit ook voor hen.
Hij ging de weg zo eenzaam.
Hij droeg zijn eigen kruis.
Hij bad: Mijn God, vergeef hen!
Hij leed en stierf op Golgotha.
Hij deed dit ook voor ons,
voor allen, ook voor ons.
Voorbeden
Eeuwige God,
voor U buigen wij ons hoofd
voor wie onmenselijk worden behandeld,
voor wie een zwaar kruis met zich meedragen;
dat er mensen zijn die hen helpen opstaan,
dat U het bent die hun last verlicht…
voor wie zich verlaten voelen,
voor wie hun levensweg ervaren als een eenzaam pad;
dat er mensen zijn die hen vergezellen,
dat U het bent die hen tegemoetkomt…
voor wie ernstig ziek zijn of stervende,
voor wie geen toekomst meer zien;
dat hoop en vertrouwen ontvlammen in hun hart,
dat U het bent die bij hen aanwezig is…
voor wie hun hoofd buigen voor uw waarheid,
voor wie uw wil doen geschieden;
dat zij uw Zoon levend houden in onze wereld;
dat U het bent die hen inspireert…
Eeuwige God,
in uw handen legde Jezus zijn geest.
Geef ons het vertrouwen dat U
in alle pijn en verdriet
bij ons bent en ons niet zult verlaten.
Zo bidden wij U uit naam van Jezus Christus
die om ons aan het kruis is gestorven.
Amen
Avondgebed
Blijf bij ons Heer, want het is avond en de nacht gaat komen;
blijf bij ons en bij heel uw kerk aan de avond van de dag
aan de avond van het leven, aan de avond van de wereld;
blijf bij ons met uw genade en goedheid, met uw troost en zegen,
met uw woord en sacrament.
Blijf bij ons wanneer over ons komt
de nacht van beproeving en verdrukking,
de nacht van angst en twijfel, de nacht van de harde dood.
Blijf bij ons in leven en in sterven, in tijd en eeuwigheid.
Amen
Deze overdenking kunt u nalezen en of downloaden via deze link:
Zondagsbrief-Goede Vrijdag-Overdenking 2 april 2021
Collecte
De collecte is bestemd voor de ondersteuning van de eigen kerk.
Bij voorbaat heel hartelijk dank.
Uw gift overmaken naar:
Bankrekening NL43 RABO 0373 7412 51
t.n.v. Evangelisch-Lutherse gemeente Zuid-Nederland
Onder vermelding:
Gift voor het Werk van de Kerk
Een goede en gezegende Goede Vrijdag gewenst,
ds. Susanne Freytag en ds. Willem Boon