Na de viering van het avondmaal loopt de dienst snel ten einde. We verkeren nog in goddelijke sferen maar God stuurt ons vriendelijk weer terug het leven in. Voor nieuwkomers daarentegen is dit een vreemd gebeuren. De voorganger strekt zijn handen uit en spreekt een onbekende tekst uit. Waar gaat dat over?

Lied

Het lied aan het einde van een dienst gezongen wordt vaak ook het slotlied genoemd. Op dat moment neemt het lied de gemeente mee in een actieve rol. Nu komt het weer op ons aan, wat wij gaan doen met wat we in de dienst hebben ervaren. Daarom gaat men bij dit lied al staan.

Dismissio (heenzending)

In de dienst hebben we veel ontvangen nu is het tijd om te gaan. De heenzending stuurt ons van binnen naar buiten. We gaan met een opdracht, met een zending, een missie. ‘Ga heen in de vrede van de Heer’ zingt de voorganger en de gemeente antwoord met ‘God zij lof en dank’. We worden heengezonden met een opdracht om de goddelijke zegen die we ontvangen ook weer door te geven aan anderen.

Zegen

We vertrekken uit de dienst en mogen weten dat we niet alleen zijn. God gaat met ons mee. God zegent ons. In de zegen gebeurt iets. Ons leven wordt onder de zegen van God gesteld. Wat er precies gebeurt is moeilijk in woorden te vatten. Zegen schenkt levenskracht. Zegen is Gods goede woord over je leven en is kracht ten goede. De voorganger spreekt de woorden maar het is God die zegent. Daar hoort een gebaar bij. De voorganger legt de handen op zoals bij inzegeningen maar nu voor de hele gemeente. Het wordt dan een omarmend gebaar.
Het woord zegen komt van het Latijnse woord signare van een teken voorzien, betekenen. Je herkent dit terug in het Engelse woord ‘signature’ handtekening. Zo wordt soms de zegen afgesloten met het een kruisgebaar, waarin de gemeente met het kruisteken wordt getekend.
De hervormer Luther vroeg zich af welke woorden Jezus bij het zegenen heeft gesproken. In het Bijbelboek Numeri 6:24-26 geeft God aan Mozes die dit weer aan Aaron moet doorgeven om het volk met de woorden:
De HEERE zegene u, en behoede u! De HEERE doe Zijn aangezicht over u lichten, en zij u genadig! De HEERE verheffe Zijn aangezicht over u, en geve u vrede!
Zo is dit een veel gebruikte bewoording van de zegen in de protestantse kerken geworden. De reformatie hechtte aan Bijbelse bewoordingen. Naast deze zegenwoorden wordt ook nog regelmatig de woorden uit 2 Korintiërs 13:13 of Filippenzen 4:7 gebruikt. Daarnaast zijn er ook vrije bewoordingen van de zegen ontstaan.

Amen

Wij worden door de zegen geraakt. Ons antwoord is kort en krachtig ‘Amen’ of drie maal ‘Amen’. De betekenis van het woord ‘amen’ is een bevestiging: Ja, zo zal het zijn.

Postludium (naspel)

Het orgelnaspel is een moment om het gebeuren te laten bezinken dan gaat men nog even zitten. Een andere functie van het orgelspel is dat het de gemeente begeleid bij het naar buiten gaan dan mist men een deel van de muziek. Soms blijven gemeenteleden dan nog even staan om naar de muziek te blijven luisteren.

Soms staat de voorganger bij de uitgang om de gemeenteleden bij de uitgang nog persoonlijk te groeten. Het elkaar daarbij de hand geven zal in de komende tijd achterwege blijven.

Hiermee eindigt de gang door de liturgie. Ik hoop dat deze korte aantekeningen en omschrijvingen bij elk onderdeel van de liturgie ons beleven van dat wat in de liturgie gebeurt verdiept.

ds. Susanne Freytag