Vaals luthersekerkDe lutherse kerk aan het von Clermondplein 11 is al in 1737 gebouwd, maar in 1955 gesloten voor de eredienst. Het kerkgebouw huisvest nu het museum De Kopermolen. Het oude kerkorgel is nog altijd aanwezig. Orgelbouwer Thomas heeft het gerestaureerd en januari 2011 kon het weer in gebruik worden genomen.
Monumentomschrijving Rijksdienst:

Lutherse KERK; vierkant bakstenen gebouw uit 1737 met afgeschuinde hoeken onder een tentdak; omlijstingen van Naamse steen met samengestelde sluitstenen. Preekstoel en altaar, 1738 (vernieuwd 1883); eenklaviers orgel, in 1765 gemaakt door J.P. Hilgers; herenbank (twee Lodewijk XIV; drie rococo); bord met wapen Stolberg-Konigstein. Biechtvertrek. Op de hoek van de Koperstraat rechts van de kerk en hiermee verbonden door een poortmuur met zadeldakje een bakstenen huis met verdieping en zadeldak, XVIII, met segmentbogige vensteromlijstingen van Naamse steen.
Vaals int01-preekstoel
Het regelmatige binnenoctogoon wordt gevormd door ronde, hoge kolommen met achthoekige basementen en dorische kapitelen in Naamse steen, een geprofileerde architraaf en een achtdelig stucgewelf. De omgang en de galerij hebben eenvoudig gestucte plafonds. Het stuukwerk dateert uit ca. 1765. Het interieur werd in 2001 gerestaureerd. Tot de 18e-eeuwse inventaris behoort een kansel in Régencestijl en een altaarnis in Lodewijk XIV-stijl door Joann Joseph Couven uit 1738. Verder zijn er enkele herenbanken in Lodewijk XV-stijl, waaronder een met glasraampjes afsluitbare bank voor Johann Arnold von Clermont en Maria Sophie Emminghaus en een bank met schilddragende putti op de overhuiving voor de familie Pastor.

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist

Orgel

In 1759 werd de opdracht gegeven voor een barokorgel aan Johann Baptist Hilgers. Pas in 1762 werd met de bouw begonnen. Het werd voltooid in 1775, waarschijnlijk gelijktijdig met veranderingen aan het oorspronkelijke interieur. Van het orgel werd uiteindelijk slechts het hoofdwerk gerealiseerd; nadien is het orgel enige malen gewijzigd (1812 – Graindorge; 1905 – Gebr.Müller; 1938 – Stahlhuth). Het orgelfront is uitgevoerd in houtsnijwerk in Lodewijk XV-stijl. Van bladgoud voorziene ornamenten omlijsten de tinnen frontpijpen.

Manuaal Pedaal
Principal 8’ Doublet 2’ aangehangen
Bourdon 8’ Sexquialter II
Viola di Gamba 8’ Mixtur III
Praestant 4’ Cornet D IV
Flûte 4’ Kromhorn 8’

(literatuur: Het historische orgel in Nederland, deel II, blz.342)

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)